ÜRETİMDE PLÂNLAMA
İklim değişikliğine bağlı olarak tarısal ürettimlerde meydana gelen eksilmeler her geçen yıl biraz daha fark edilir hale gelmiştir. Tarımsal üretim sisteminde kontrol edilemeyen alanlar bu tehlikenin boyutunu daha da artırmakta ve insanların beslenmesi, üretimin hakça bölüşülmesi gibi önemli konular çok daha büyük bir önem kazanmaktadır.
Sınırlı olan alanlarda daha verimli tarım yapmak bu noktadan sonra devletin de taraf olduğu bir şekle dönüşmektedir.
Herkesin her işi yapmak istemesi yasal hak olarak gösterilse de işi, işten anlayanların yapması kaynak israfı açısından verimli bir yaklaşım olacaktır,
ÇAY SEKTÖRÜNDE LİSANSLI ÜRETİM
Çay sektöründe lisanslı üretim kavramı, hazırlanan ve Meclis alt komisyonunda bekleyen ''Çay kanunu Taslağı'' ile gündeme gelmiştir. Çay kanunu yaslağında öngörülen maddeler Çay sektörümüzü planlı bir üretim sistemine kavuşturmayı amaçlamaktadır. Fabrikaların perakende, perakende kararlar alarak çalıştırılması yerine Bakanlığın eşgüdümünde daha kontrollü bir altyapıya kavuşturulması hedeflenmektedir.
Bugunkü çalışma sistemini şöyle tarif edebiliriz;
Fabrikaların kamyonları, üzerlerinde bir kantar ve bir çay eksperi ile alanda dolaşarak, müstahsilden çay toplamaya çalışmaktadırlar. Hangi müstahsilden ne kadar çay alınacağı ya da kamyonun doldurulup doldurulamıyacağı belli değildir. Alanda birkaç fabrikanın kamyonu seyrüsefer halindedir ve her araç müstahsilden çay talep etmektedir.
2022 yılıda çay sanayicisinin üretin iştahı yüksekti ve yeterli mal bulunamayınca, fabrikalar, devletin yaşçay için delirlediği taban fiyatın ın %13 üzerine çıktı ve 8 TL den yaş çay satın aldılar.
Mevcut sistemde sanayici, yaşçay temin ederken piyasada oluşan rekabet yüzünden hammaddesi üzerinde seçici davranamamaktadır.
Hazırlanan ''Çay kanunu taslağında'' bu alan üzerinde yoğun mesai harcanmış ve sektörün plânlı üretim yapabilmesi için ''Lisanslı üretim'' kapsamında çalıştırılması benimsenmiştir.
FİRMALAR KATEGORİLERE AYRILIYOR
Bu gün sektördeki her firma hangi şartlarda çalışmak istiyorsa o şartlarda çalışabilmektedir. Her firma müstahsilden yaş çay alabimekte ve kendine ait bir marka oluşturabilmektedir. Çayını ulusal çay satış borsasında satma zorululuğu da bulunmamaktadır. Türk Çay sektörü ihtiyaci olan altyapıların tamamını kurmuştur ve Çay kanunu yürürlüğe girer girmez sistem kendini gösterebilecektir.
Hazırlanan kanun taslağındada sistemin bir bütün olarak çalıştırılabilmesi, istatistiki bilgilere anlık ulaşılabilmesi ve daha kontrol edilebilir bir hale getirilebilmesi amaçlanmıştır, Bu sebeple üretim yapan firmalar kategorize edildiler
A; grubu firmalar
Müstahsilden yaşçay satın alabilir, fabrikalarında işleyebilir ve kendine ait bir marka oluşturabilirler. İlâve bir keyfiyeti ise, dökme yaylarını ulusal çay satış borsasında satmak zorunluluğunun yanında kendi markası altında da çay satışı yapabilme hakkına sahip olmasıdır.
B; grubu firmalar
Müstahsilden yaşçay satın alabilir, fabrikalarında işleyebilirler, ancak kendine ait marka oluşturamazlar. B grubu firmalar ürettikleri dökme çayı Ulusal çay satı borsasında satmak zorundadırlar.
C- rubu firmalar,
Müstahsilden yaş çay satın alıp işleyemezler, ticaretini yapacakları kuru çayını ulusal çay satış borsasından satın alarak değerlendirirler. Kendi markalarını oluşturabilir ve dilerlerse çay ithalat, ihracat işlemlerinede girebilirler.
A veya C lisanslı işletmeler, yurt içinde pazarladıkları çay miktarının en az yüzde 90'ının, yurt içinden temin etmek zorundadırlar
ÜRETİM LİSANSIMüstahsilden yaşçay satın alarak üretme yetkisine sahip olan A ve B grubu firmalar sezon başında işleyebilecekleri yaş çay miktarı için Bakanlıktan izin alması gerekmektedir. Her firma fabrikasının kapasitesine, sermaye durumuna ya da bulduğu kredinin miktarına göre bir üretim planı oluşturmaktadır. Çay kanunu taslağında bu plânın bakanlık tarafında onaylanması ve müstahsilden satın alınacak yaşçay'ın sözleşmeli tarım kapsamında mübaya edilmesi amaçlanmıştır. Verilen bu izinler o yılki üretim plânının lisansa bağlanması şeklinde anlaşılmaktadır.
Müstahsil sözleşmeli tarım kapsamında imzaladığı bu sözleşme ile çayını satma garantisi ve fiyat garantisi elde etmiş olmaktadır.
ÇAY FABRIKASININ KAZANIMLARI
Çay fabrikaları arabalarını sabahtan akşama kadar dolaştırarak yaşçay aramak yerine müstahsiiline çayını üretim durumuna göre hangi saatte teslim alacağını bildirerek daha planlı bir üretim akışına sahip olacaktır. Müstahsil ile aralarında imzalanan sözleşme sayesinde daha eşgüdüm halinde çalışma ortamı oluşturarak hammadde kalitesini artırma yönünde insiyatif kullanabilecektir. Sanayici sözleşme imzaladığı müstahsillerin sahibi olduğu çay bahçelerindeki çay ağaçlarının ıslahı çalışmalarını da yönlendirebilecektir. Ayrıca yol kenlarında satılmak için bekletilen ve hijyen durumu sürekli tartışma konusu yapılan bohçalar ortadan kalkacaktır
